[CHRONICON UNIVERSITATIS PRAGENSIS]

Anno domini MCCCXLVIII Karolus imperator fundavit in Praga studium universale in theologia, iure canonico, medicina et in artibus. Cuius locus primo fuit in domo contigua cimiterio sancti Fracisci, post in domo Lazari inter Judeos. Et nunc in domo Rotlebi in foro sancti Galli. Hec itaque universitas in quattuor naciones fuit distincta: Bohemorum, Bavarorum, Polonorum et Saxonum. Et de die in diem miro modo augebatur. Sub uno tantum universitatis rectore.

Anno domini MCCCLXXII in die sancti Georgii facta secundum statuta universitatis eleccione novi rectoris antiquus rector, scilicet Nicolaus Kolpergk, eandem non acceptavit. Sed tercio die congregati cum iuristis alium sibi, scilicet quendam comitem de Pernstein, in rectorem elegerunt. Hinc iuriste ab artistis et aliis facultatibus se contra eoram iuramenta diviserunt, in quo hucusque indurato animo persistunt.

Anno domini MCCCLXXVIII Karolus, imperator et Bohemie rex, diem suum clausit extremum in vigilia sancti Andree. Cui successit filius eius, Romanorum et Bohemorum rex, semper Augustus Wenceslaus, qui anno domini MCCCLXIII vivente Karolo, patre eius, fuit coronatus in regem Bohemie, puta tercio anno vite sue.

Anno domini MCCCLXXIX Urbanus papa fuit ad sedem apostolicam confirmatus, contra quem insurrexit Gebenensis cardinalis et cum sibi adherentibus ad regem Francie latenter recesserunt. Et tunc factum est schisma magnum in dei ecclesia ultra 36 annos perduratum. Itaque Francigene, Hispani etc. cum Gebenensi, et Italici et Almani cum Urbano tenuerunt usque ad decisionem Constanciensis concilii.

Anno domini MCCCLXXX fuit generalis et magna pestilencia in regno Bohemie, in qua multa milia hominum precipue parvulorum sunt sepulta.

Anno domini MCCCLXXXIIII in die santi Galli electus fuit Soltow in rectorem universitatis, in cuius rectoratu magnum certamen inter nacionem Bohemicam et alias tres naciones insurrexit propter collegiaturas, quas non Bohemi, sed extere naciones possidebant. Pro quo prefatus rector suspendit omnes lecciones sub gravissimis penis. Nacio autem Bohemica non advertens rectoris mandatum publice cum armis, scholaribus lecciones visitantibus, legit, disputavit et ceteros actus scholasticos in collegio locis deputatis exercuit. Et ipsis sic altercantibus rector cum quibusdam aliis pre ceteris Bohemis adversantibus fuerunt a Bohemis mutatis habitibus siccis plagis percussi et Theotonici post multiplices labores circa regem Wenceslaum et archiepiscopum et regis consiliarios videntes, se non posse proficere, quinque collegiatos Bohemos in collegio Karoli et sextum indifferentem admiserunt. Et conformiter in collegio regis Wenceslai secundum numerum collegiatorum fuit concorditer pronunciatum. Pro quo Bohemi in eternum sint benedicti!

Anno domini MCCCLXXXVI translato collegio de domo Lazari in domum Rotlebi Nicolaus Luthomissl, magister arcium, fuit ibidem electus primus rector.

Anno domini MCCCLXXXXIII dominica Letare incepit annus iubileus in Wissegrado perdurans usque ad Exaltacionem sancte Crucis cum peregrinacione ad capellam Corporis Christi in Nova civitate, castrum Pragense et monasterium Brzewniow. Hic iubileus annus pauperum bursas evacuans nullum sanctitatis vestigium in populo reliquit. Sed quales ante, tales postea fuerunt facti et peiores. Quanta autem in Wissegrado data fuit pecunia pro indulgenciis symoniace acquirendo, quis conscriberet? Que prout male data, ita peius fuit consumpta in commessacionibus, ebrietatibus et pompa seculari. Quapropter iusto dei iudicio maiorem partem rex Wenceslaus pro sua camera reservavit. Et non fuit ex omnibus magistris et doctoribus, qui se velut murum contra symoniacam pravitatem opponeret, sed omnes velut muti prava de se dabant exempla, per prefatas ecclesias cum idiotis et indoctis pro acquirendis tam care emptis indulgenciis discurrebant dempto uno, puta Magistro Wenceslao dicto Rohle, pro tunc plebano ecclesie sancti Martini Maioris civitatis Pragensis, qui non indulgencias, sed decepciones appellabat, non tamen publice, sed occulte propter Phariseorum metum. Ipse tamen mimus regis per quosdam inductus tantum mimus regis per quosdam inductus tantum uno vel duobus diebus per ecclesias in quodam pileo monstroso cum ceteris discurrebat cantando canticum Bohemicum: yahodky, yahodky, kterak ste rano prokwetly.

Item magister Stiekna, baccalarius in theologia, pro tunc predicator autenticus in Bethlehem, in Wissegrado predicando populum ad non negligendam tam excellentem graciam multipliciter est hortatus. Et pro tunc Magister Johannes Hus, nondum presbyter, deceptus frivole per tales exhortaciones in Wissegrado confessus ultimos quattuor grossos, quos habuit, confessori assignando non habuit nisi panem siccum ad manducandum. Et sic cum ceteris cece est peregrinatus. Qui tamen factus presbiter et predicator multipliciter doluit et in ambone publice predicando de sua fatua peregrinacione confessus fuit.

Item anno domini MCCCLXXXXIIII in die Stanislai Wenceslaus, Romanorum et Bohemie rex, per Jodocum et barones regni in Verona civitate fuit arrestatus, ut ordinem regni et pacem cum eorum consilio procuraret, et Pragam in castrum deductus. Facta est guerra non modica cum Johanne, duce regio, et marchione Procopio, cum purggraviis thesaurum regis pro stipendariis distribuentibus. Quos timentes barones quilibet ad propria venit rege in Crumlow cum domino de Rosis deducendo.

Item eodem anno dux Johannes cum marchione Moravie Procopio, purggraviis castrorum regalium et multitudine copiosa stipendariorum ac cum Montanis sibi adherentibus Novam civitatem Pragensem, communitate ibidem permittente et secum tenente, libere intravit ad Antiquam civitatem invadendam. Et nisi facta fuisset adstatim concordia, strages non modica fuisset in eadem civitate perpetrata.

Item eodem anno ad Vincula Petri per certos tractatores pretactus rex est solutus et cum ingenti gaudio et magna multitudine stipendariorum in civitatem Budweis regalem per ducem Johannem est deductus et totaliter a sua arrestacione solutus.

Item anno domini MCCCC currente vigesima die Augusti electores imperii nullo iuris ordine servato regem Wenceslaum a regno Romanorum deponunt et Clementem ducem in locum eius instituunt. Qui Italiam ingrediens versus Mediolanum vix vitam conservans, prout poterat, ab Italia turpiter exivit. Et post hoc non multum vivens expiravit. In cuius locum marchio Jodocus, cum voluntate tamen domini regis Wenceslai, eligitur. Qui eodem anno non adepta corona in castro suo Brunna spiritum exhalavit. Et tunc in eundem locum rex Sigismundus similiter cum voluntate Wenceslai regis, fratris sui, successit et uterque se regem Romanorum literis semper annotavit.

Item anno domini MCCCCI Sigismundus, rex Ungarie, frater regis Wenceslai, per barones suos similiter fuit arrestatus et tamen auxiliante deo eodem anno liberatus et solutus.

Anno domini MCCCCII circa carnisprivium cometes horribilis a plaga septentrionali versus signum Tauri post solis occasum apparens, cuius summitas in tantum augebatur, ut appareret velut canda pavonis, et duravit post Pasche festum in partem septentrionalem in tantum declinando, ut post occasum solis occideret et ante solis ortum oriretur. Huius ortum comete mundo mirabilis in diversis partibus lites et contenciones et cetera mala fuerunt secuta. Que omnia hic conscribere non est opus. Unum tamen notabile huius regni Bohemie infra describitur.

Anno domini MCCCCII VI die Marcii, que fuit II feria post Translacionem sancti Wenceslai, adhuc cometa apparente rex Wenceslaus a fratre, rege Ungarie Sigismundo, ex consilio baronum regni Bohemie et quorundam consiliariorum eiusdem Wenceslai regis altera vice arrestatur in curia sancti Benedicti, ut in regno procuretur iudicium et iusticia, pax et equitas, et in castrum dicitur et ibi aliquanto tempore detinetur. Et tunc consilium regis Wenceslai contra, ut dicebatur, suum promissum a rege Hungarie Sigismundo recessit. Et rex Sigismundus III die Junii arripiens campum marchionem Procopium captivavit. Qui in captivitate moritur. Wenceslaus vero rex dominica post Viti extra Pragam in Austriam conducitur et demum in civitate Vienna collocatur. Ipse autem Sigismundus rex cum copiosa Hungarorum gente Montanos aggreditur. Qui territi in Colonia flexis in luto genibus ad preces sibi adherencium in graciam recepit. Que et quanta damna regnum Bohemie ab Hungaris et intraneis est pro tunc perpessum, cronice declarabunt.

Item anno domini MCCCCIII in die Martini Wenceslaus rex miro modo die clara post prandium multis videntibus, sed non cognoscentibus per Danubium evasit procurante quodam Crucifero dicto Bohuss cum sibi adherentibus.

Item anno domini MCCCCIII incepit notabilis dissensio in clero regni Bohemie, magistris, sacerdotibus et prelatis propter quosdam articulos ex Johannis Wicleff, doctoris Anglici, libris non bene extractos.

Item eodem anno XXVIII die mensis Maii hora vesperarum in collegio Karoli presentati sunt pretacti articuli Johannis Wicleff rectori pro tunc universitatis Pragensis et mandatum est ex parte capituli, archiepiscopali sede pro tunc vacante, ut rector prohiberet, sicut et prohibuit, ne magistri et scholares tenerent aut disputarent prefatos articulos, sub pena prestiti iuramenti.

Item anno domini MCCCCV Innocencius papa VII instigavit et monuit Sbinkonem, archiepiscopum Pragensem, ut sit diligens et sollicitus ad errores Wicleff et hereses extirpandas. Hanc monicionem prelati procuraverunt.

Item anno domini MCCCCVI dominus Sbinko, archiepiscopus Pragensis, edidit statutum et eodem anno in synodo publice mandavit, quod quicunque predicaret, assereret vel disputaret errores Wicleff, in certas ibidem nominatas incideret penas, pro tunc doctore Adam vicario generali existente etc.

Item eodem et sequenti anno multi ex sacerdotibus et laicis ad falsam delacionem sunt examinati super prefatis erroribus, de quorum numero fuit quidem sacerdos Crucis et eius pincerna. Et quidam pellifex, Abraham et Sigismundus et plures alii, qui iustitia mediante fuerunt soluti.

Item anno domini MCCCCVIII XII die Maii cardinales utriusque collegii recesserunt ab obediencia papali.

Anno domini MCCCCVIII examinatus est Magister Pater ad delacionem Johannis Helie et Cifre, canonici Pragensis, qui et abiuravit sibi imposita, scilicet de remanencia panis post consecracionem. Et post non longo tempore vixit.

Item eodem anno Gregorio XII pontificatum papalem regente Sbinko archiepiscopus transmisit processus contra Wiclefistas ad curiam cum informacionibus, utinam veris, supplicans, ut processus eius de reposicione librorum Wicleff et combustione confirmaretur.

Item anno domini MCCCCVIII post Galli Stanislaus de Znoyma, doctor theologie, et Stephanus Palecz, magister arcium, euntes ad Pisanum concilium fuerunt in Bononia a Balthasar cardinale capti et carceribus mancipati. Quos Johannes Hus, Jessenicz et Cristannus, magistri arcium, per interpositas personas liberarunt. Qui post recessum de Praga studencium salvi Pragam pervenerunt.

Item eodem anno in rectoratu Magistri Heningi Balthehagen facta est dissensio inter nacionem Bohemicam et alias tres naciones, scilicet Bavarorum, Polonorum et Saxonum propter desiderium regis, qui optabat, ut sibi et cardinalibus ad abstraccionem obediencie papalis assisterent. Itaque Bohemis consencientibus et aliis nacionibus dissencientibus propter eorum pluralitatem vocum rector non audebat contra desiderium concludere.

Item eodem anno veniente solemni ambasiata a rege et universitate Parisiensi ad regem nostrum Wenceslaum, pro tunc in Montibus Cutnis existentem, qui accersitis rectore universitatis cum doctoribus et magistris, de quorum numero fuit Johannes Helie, Broda, sacre theologie doctores, et Johannes Hus, iam arcium magister, audita legacione de abstraccione obediencie ab utroque pretenso papa, Bohemis placentibus, aliis nacionibus displicentibus, invictissimus Wenceslaus, Romanorum et Bohemie rex, eodem die tres voces ad instar Parisiensis universitatis, ad cuius similitudinem Pragensis universitas est fundata, largissime donavit. Ex cuius donacione omnes turbate sunt extere naciones nullatenus consentire volentes, sed facta inter eos diabolica conspiracione et sub fidei promissione pocius exire et nunquam Pragam redire, quam Bohemos, incolas regni, ad tres voces admittere in preiudicium, ut dixerant, et aliarum nacionum gravamen.

Item anno domini MCCCCIX deposito Gregorio a papatu in concilio Pisano et succedente sibi Alexandro papa V iterum Sbinko, Pragensis archiepiscopus, cum prelatis direxerunt processus suos cum bulla et falsis, ut timetur, informacionibus et copiosis donis pape et cardinalibus contra Magistrum Johannem Hus et ceteros a reposicione librorum et combustione appellancium. Et Alexander papa commissam primam causam ad se revocavit Sbinconi archiepiscopo per suam bullam, ut procederet contra rebelles Wiglefistas et censuris ecclesiasticis compelleret ad omnes libros Wicleff reponendos.

Anno domini MCCCCIX circa festum Georgii Magistro Zdendone ad instanciam regis Wenceslai a Bohemis in rectorem recepto, aliis nacionibus non consencientibus factum est schisma magnum nacionum. Itaque extere naciones satisfacientes iuramento suo de Praga pedibus, equis et curribus recesserunt.

Hec fuit credencia archiepiscopi et prelatorum ad papam et alios cardinales. Primo quomodo ortum habet omnis regni dissensio propter articulos Wiglefistarum. Secundo quod maxime est dicendum pape, qualiter ad inobedienciam ordinarii clerus per induccionem Wiglefistarum est totaliter inductus, qui expresse censuram ecclesie vilipendunt asserentes, nichil fore ecclesiasticas censuras et quod ad potestatem secularem spectat regere clerum et non ad episcopi, et per hoc multos magnates ad suas erroneas opiniones attraxerunt Imo et dominum regem Wenceslaum ad hoc inducunt, ut ocuuparet clero bona temporalia et ea aufferret, prout facit in facto. Item habeantur copie processuum primum per Henczlinum canonicum directorum pro nunciorum istorum informacione.

Item Yacco canonicus dictus Ginoch et Jaroslaus, monachus minor, insertilis episcopus, prefatam bullam de combustione librorum ab Alexandro impetraverunt, XLV articulos velut erroneos produxerunt.

Primam proposicionem in consistorio publice de heresibus regni Bohemie in Magistri Johannis Hus personali citacione deposuerunt.

Item Jacobus, plebanus de Winarzicz, dictam bullam cum citacione ad regnum portavit et cum execucione iterum ad curiam Romanam reportavit.

Item Zdenko Longus canonicus et Cunczo doctor equos, ciphos et annulos pape Johanni dederunt Bononie et eciam dominis cardinali de Ursinis et cardinali de Columpna publice annulos preciosos donaverunt petentes, ut appellantes pro libris non audirentur nec citacio relaxaretur Magistri Johannis Hus, procuratoribus ac advocatis salarium eciam copiosum dederunt.

Item Andreas Brod et Adam canonici et Helias doctor instigatores et assessores primi domini Sbinkonis pro comburendis libris.

Johannes, decanus de Podskalo, plebanos Pragenses ad premissa instigavit et induxit.

Mathias canonicus, secretarius domini Sbinkonis, Janko, Dominicus et Petrus Polak fuerunt notarii omnium premissorum, tam processuum quam literarum missilium.

Johannes Ciffra predictus cum Michaele de Causis post mortem domini Sbinkonis novas fecit in Romana curia proposiciones. Et non solum regnum sed eciam personam domini regis multipliciter infamavit. Et Magistrum Johannem Jessenicz sibi resistentem procuravit Rome incarcerari et novos processus contra Magistrum Johannem Hus presentes expedivit.

Georgius Bora doctor est fundamentum, medium et finis omnium premissorum. Ex eius namque capite et consilio bulla est impetrata, libri sunt combusti, Magister Johannes citatus et plures incarcerati et puniti iniuste. Nec hodie desistit.

Item anno domini MCCCCX predictus Sbinko, Pragensis archiepiscopus, licet de bona naturali fuisset sapiencia, in doctrina tamen sacra nullus existebat, per pravos consiliarios deceptus factum, quod non sane incepit, fine pessimo terminavit. Libros enim Wicleff secundum tenorem bulle repositos examinari sex adversariis doctoribus ac magistris precepit. Et ad illorum relacionem propter errores, quos ibi asserebant, per sentenciam suam diffinitivam anno predicto sequenti die post Viti cremari synodaliter mandavit. Sed ad instanciam domini Wenceslai, Romanorum et Bohemie regis, distulit suam vesanam sentenciam usque ad adventum domini Jodoci, antiqui Moravie marchionis. Et marchione nondum veniente prefatus archiepiscopus XVI die mensis Julii repositos libros Wicleff in medio archiepiscopalis curie in presencia Pragensis capituli, prelatorum ac multitudine cleri cremari precepit. Et sic ibidem pluribus combustis libris, melioribus, ut creditur, reservatis, membranas et registra ab antiquo reservata igni subiecerunt psallentes et laudantes clamore valido Te deum laudamus pulsatisque campanis quasi pro mortuis, sperantes se iam habere omnium tribulacionum finem, cum tamen primo inicium, deo iusto iudice permittente, sumpserunt.

Item Magister Johannes Hus et dominus Sdislaus de Zwierzeticz cum sibi adherentibus appellaverunt. Quorum appellacioni non deferens omnes appelllantes cum adherentibus Sbinko archiepiscopus excommunicavit cum omnibus, qui libros non reposuerunt.

Item propter predictam combustionem et Magistri Johannis Hus et ceterorum excommunicacionem schisma magnum est factum in populo. Quidam enim gravissime receperunt excommunicacionem archiepiscopi pretactam, ita quod rumor factus fuit post hoc in ecclesia Pragensi. In die Marie Magdalene officiantes sub infula cum ceteris fere XL officiantibus ab altaribus divinis recesserunt. Et eodem die in ecclesia sancti Stephani in Nova civitate sex evaginatis gladiis predicatorem blasphemantem interficere voluerunt. Hic timor prostravit omnes plebanos, ut per amplius ab excommunicacione in lege dei non fundata cessaverunt.

Item post predicta appellantes per citaciones et excommunicaciones archiepiscopi vexati aliqui, ut Przibico de Husna et Hroch ab appellacione recesserunt et ab excommunicacione sua fuerunt absoluti.

Item eodem anno magistri subscripti certos libros Wicleff contra condempnatores in kathedra publice defenderunt, quorum intimaciones fuerunt hostiis collegii et ecclesiarum sub forma sequenti intimate:

Magister Johannes de Hussinecz, sacre theologie baccalarius formatus, die dominico proximo stabit adversus condempnatores pro defensione libri Magistri Johannis Wicleff de increata benedicta et venerabili trinitate.

Magister Jacobus de Miza sacre theologie baccalarius, feria secunda proxima hora undecima stabit in kathedra ad defendendum decalogum Magistri Johannis Wigleff contra condemnatores asserentes, predictum librum in se manifestas hereses continere.

Magister Procopius de Plzna feria V stabit in cathedra ad defendendum scholastice, quod tractatus de ydeis Magistri Johannis Wicleff nullam heresim firmiter asserit nec errorem fidem catholicam impugnantem.

Sdislaus de Wartemberg alias de Zwierzeticz, magister arcium liberalium studii universitatis Pragensis, proxima feria IV ad octo dies hora XI stabit in cathedra paratus ad defendendum librum Magistri Johannis Wigleff in materia de universalibus contra venerabilem dominum Sbinkonem, archiepiscopum Pragensem et eius sentenciam minus iuste latam et contra omnes alios quomodolibet dictam sentenciam impugnantes.

Magister Simon de Tissnow, sacre theologie baccalarius, proxima feria III ventura hora undecima premittendo protestacionem fidelem vult defendere tractatum de probacionibus proposicionum Magistri Johannis Wigleff contra condemnatores eiusdem tractatus et sustinebit, quod nulla heresis nec aliquis manifestus error in eodem continetur.

Item anno domini ut supra post combustionem librorum et excommunicacionem appellancium et libros non reponencium rex Wenceslaus arrestavit census clericorum, pro quo et archiepiscopus posuit in Praga interdictum, infraque Wiclefiste cum aliquibus plebanis et presbyteris timore regis percussis divina preregerunt.

Declaracio Magistri Stephani Palecz, interdictum archiepiscopi fore pretensum, et non verum:

Causa, propter quam dominus archiepiscopus potest tollere interdictum quoad omnes, eciam quoad illos, qui officiaverunt: quia qui habet auctoritatem ponendi interdictum, ille eciam habet auctoritatem ipsum tollendi, quia non est maior potestas in iudicio spirituali ligandi quam solvendi. Et si dicitur, quod interdictum tollere potest eciam quoad illos, qui officiaverunt, sicut verum est, sed a prophanacione non potest eos absolvere, quam officiando incurrerunt, cum sit casus et auctoritas papalis, respondetur, quod nullo tempore illius interdicti prophanaverunt ex eo et pro eo, quia illud interdictum non fuit verum, sed pretensum, cum ipsum dominus archiepiscopus posuerit male informatus. Ut ipse in uno articulo pronunciacionis se excusat dicens: Interdictum enim posuit propter ablacionem bonorum aliquibus sacerdotibus factam per cives, quam credidit esse per eos factam autoritate propria. Ideo monicione habita super eos de restitucione, et non facta posuit interdictum. Nunc autem melius informatus, quia hoc de mandato regis fecerunt, non habet eis pro malo nec de aliquo eos inculpat. Et culpa non existente interdictum non verum, sed pretensum fuit.

Item ex eo et pro eo interdictum fuit pretensum, quia ordo in processu non est servatus. Post monicionem enim canonicam debebant sequi excommunicacio, aggravacio et reaggravacio per aliquot intervalla continuata. Et postea contumacia crescente debuit poni interdictum. Nunc autem dimissis mediis omnibus ad extremam penam devenit interdictum faciendo iuris ordine non servato. Item boni pastoris est exemplo Christi occasionem abstrahere, quantum in eo est, malignandi, non augere. Nunc autem dominus archiepiscopus dominum nostrum regem totamque civitatem Pragensem per suum interdictum ad malignandum contra suum clerum plus provocavit in hoc a regula Christi exorbitando. Ideo hii, qui officiaverunt, hoc senserunt, seque et alios volentes a periculis preservare, non in contemptum clavium, officia divina exercuerunt. Item domini archiepiscopi non interest declarare, officiantes tempore pretensi interdicti prophanasse, sed iudex, ad quem extitit appellatum, qui sine dubio ex causis primis duabus appellacioni deferendo, eos non prophanasse, sed debite appellasse, declararet. Eciam ex eisdem causis primis duabus dominus archiepiscopus racionabiliter potest deferre appellacioni. Quo facto nullus officiancium prophanavit. Sed sub appellacione sancta et iusta racionabiliter celebravit.

Item anno domini ut supra MCCCCX, anno primo domini Johannis pape XXIII, procuravit dominus Sbinko cum prelatis a patre Oddone de Columpna processuum commissionem ad prefatum Sbinconem, ut non obstante appellacione Wiclefistarum procedat et aggravet eosdem, eciam si opus fuerit, usque brachium seculare.

Forma processus moderni dati contra Magistrum Johannem Hus de Hussinecz continet materiam infrascriptam:

Primo dominus Petrus cardinalis processus et sentencias domini cardinalis de Columpna gravando mandavit, quatenus Magister Johannes denuncietur excommunicatus. Item monet omnes et singulos Christi fideles, ut dictum Johannem Hus excommunicatum secundum obedienciam in cibo, potu, loquela, empcione, vendicione, conversacione, ad hospicia recepcione, ignis et aque dacione, omnibusque et singulis aliis actibus legittimis prorsus publice et occulte devitent atque eciam familias predicti excommunicati et aggravati ab ecclesiasticis et divinis officiis peremptorie removeant; alioquin in omnes et singulos eidem excommunicato participantes excommunicacionis sentencia fertur in hiis scriptis. Item si prefatus Johannes Hus et alii secum participantes huiusmodi sentencie censuras contempnentes in ipsis sentenciis per XX dies post huiusmodi denunciacionem animo perseveraverint indurato, trium dierum pro omnibus dilacionibus et monicionibus canonica assignatur. Tunc processus huiusmodi reaggravantur et mandatur omnibus et singulis, quatenus dictum Johannem Hus excommunicatum, aggravatum et reaggravavatum iuxta presentis et prioris processuum continenciam in ecclesiis, monasteriis, capellis ac alibi, ubi quando et quocies necesse fuerit, singulis dominicis diebus et festivis, candelis accensis, demum extinctis et in terram proiectis intiment et insinuent per se ipsos et per ipsorum vicarios etc.

Item inhibet omnibus Christi fidelibus, ne prefato Johanni Hus in cibo, potu, salutacione, loquela, empcione, vendicione, conversacione, ad hospicia recepcione aut alio modo, quovis colore vel actu inlegittimo, Christi fideles publice et occulte participare presumant, donec beneficium absolucionis obtinere meruerit; alioquin in omnes et singulos participantes ac in omnes contradictores et rebelles, sex dierum monicione canonica premissa post publicacionem presencium sentencia excommunicacionis fertur in hiis scriptis. Eciam nichilominus omnis locus, civitas, opidum, villa seu burgus, exemptus et non exemptus, ad quemque, quam vel que ibidem Johannes Hus declinaverit et quamdiu ibidem fuerit, moram traxerit, eciam post ipsius abinde recessum per unum diem naturalem ecclesiastico subicitur interdicto, contrarium facientes sentenciis excommunicacionum subiacebunt ipso facto. Item si dictus Johannes Hus mandatis apostolicis obedire non curaverit, monetur, ut infra XII dies ab hiusmodi eius rebellionibus, contumaciis et inobedienciis penitus et omnino desistat et se a sentenciis contra eum latis absolvi faciat et procuret; alioquin iterate civitates, opida, ville, castra, suburbia et loca quelibet alia exempta, ad que vel ad quos predictus excommunicatus declinaverit, steterit vel venerit, eciam post ipsius abinde recessum per tres dies naturales continue duraturos ecclesiastico subiciuntur interdicto et mandatur in eisdem cessare a divinis, ita quod ecclesiastica sacramenta in ecclesiis, monasteriis, in capellis huiusmodi civitatum, castrorum et opidorum, villarum et suburbiorum, nisi infirmis eucharistia, ac divina officia ianuis clausis, excommunicatis quibuscunque exclusis duntaxat ministrentur. Item si forsan prefatus Johannes Hus dictis sentenciis et censuris ligatus mortuus fuerit post fulminacionem huiusmodi nostrorum processuum, sibi penitus ecclesiastica interdicitur sepultura et, si forsitan sepultus fuerit in ecclesiastica sepultura, declaratur debere exhumari abinde, cum non sit dignus ecclesiastica sepultura propter ipsius rebellionem et mandatorum apostolicorum contemptum. Item mandatur sub pena excommunicacionis omnibus abbatibus, prioribus, prepositis et ecclesiasticis personis, exemptis et non exemptis, dum requisiti fuerint, ut in ecclesiis, monasteriis, capellis infra missarum solemnia, dum populus convenerit ad divina, sacris vestibus presbyteri clericique superpelliciis induti, ut moris est, cruce erecta, pulsatis campanis, candelis accensis prefatum Johannem Hus etc., excommunicatum et aggravatum et loca, ad que declinaverit, et post eius recessum per triduum interdictum denuncient cum decantacione responsorii Revelabunt celi ac antiphone Media vita et psalmi Deus laudetur. Et eciam tres lapides versus domum habitacionis ipsius dicti Johannis Hus proicientes in signum malediccionis eterne, quam deus dedit Dathan et Abyron, quos terra vivos absorbuit, tociens quociens oportunum fuerit.

Item ultimo iniungitur utriusque sexus Christi fidelibus universis sub dicta excommunicacionis sentencie pena, ne prefato Johanni Hus ac allis contradictoribus et rebellibus contra prescripta monicionem et mandata eidem participantibus coambulando, salutando, sociando, coequitando, bibendo, molendo, coquendo, emendo, vendendo, vestes et calceamenta faciendo, cibum, potum vel aquam dando aut alia necessaria vel amictus qualitercunque prestando aut in quocunque solacio humano participare presumant, quando quidem participantes ac alii et singuli, si ab eius participacione infra tres dies post publicacionem presencium vel postquam presentes ad eorum noticiam pervenerint, omnino non destiterint, publice excommunicentur. Et nichilominus si qui predictorum excommunicatorum sic ligati et nondum absoluti mortui fuerint, ipsis omnino denegetur ecclesiastica sepultura et, si sepulti fuerint, quanto cicius poterint, sub dicta excommunicacionis pena exhumentur.

Item anno domini MCCCCXII post hoc iterum facta alia supplicacione in curia Romana, in qua infrascripta continebantur et plura alia hic obmissa, primo qualiter infinita multitudo utriusque sexus infecti dogmatibus temerariis, ut finis imponatur animarum et corporum periculis, petitur, ut citentur personaliter Henricus de Lozen, Johannes Sadlo et Rzitka etc. et nonnulli alii, quorum nomina ex certis causis animum nostrum moventibus hic inseri obmisimus, qui principaliores in hoc facto sunt consencientes; item adhesio istorum in heresi et contumacia est notoria, que non indiget probacione. Item in bulla impetrata inter cetera hec continebantur: primo mandatur, quod ulterius in heresi Magistrum Johannem Hus non foveant, sed ipsum capiant vel capi procurent et archiepiscopo presentent vel Luthomysslensi vel soli iudicent secundum canones et comburant. Item mandatur, quod capella Bethlehem destruatur et usque terram prosternatur, ne ibidem heretici nidificent. Et eciam quia in Bethlehem perniciosa dogmata seminantur et inde copiosa multitudo est infecta. Item quod omnes et singuli faventes Johanni Hus et faventibus sibi, qui sunt nominati, nisi abiurent heresim et hereticos articulos, sunt monendi, citandi et excommunicandi. Item moniti infra XXX dies ut resipiscant et abiurent et si non velint, post XL dies compareant in curia Romana nominati personaliter et alii omnes et singuli adherentes faventes legittime respondeant procuratori et instigatori Michaeli de Causis.

Post predicta Magister Stephanus Palecz in oppositam qualitatem versus insurrexit contra Magistrum Johannem et sibi adherentes et in uno sermone ad sanctum Gallum per eum ad populum facto infrascripta predicavit: Item dixit quod Wicleff bene potest (pro) heretico computari. Item dixit, quod non fuit astucior hereticus quam Wicleff, quia Arius, Sabellius etc., etsi fuerunt heretici, fuerunt tamen manifesti, sic quod manifeste ex scripturis vincebantur. Iste autem suos errores valde caute et occulte posuit vallando scripturis, sic quod valde magistralis et ingeniosus oportet esse, si vult eius errores cognoscere et ab eis non seduci. Item dixit, quod secundum Wicleff papa nichil est et episcopus et plebanus quoque nichil est secundum eum et quod non habent auctoritatem absolvendi. Et quod religiosi nichil sunt, quia sunt adinvenciones humane. Et quod confessio auricularis nichil prodest. Et quod prohibet veneracionem reliquiarum, sicut peplum matris Christi etc. Et quod cerimonie ecclesie non sunt observande sicut applicacio candelarum etc. Et subiunxit, quod illi errores in dyalogo et trialogo continentur. Quare fugite illos libros!

Item dixit, quod Wicleff loquitur contra libertates cleri et iubet clero temporalia aufferri. Nos autem credamus sicut patres nostri, in qua fide ipsi et patroni nostri mortui sunt cleri dotacionem confirmantes. Item dixit, quod Wicleff dicit, quod clerici nichil debent habere, sed debent vivere in paupertate sicut apostoli. Sed dixit quod hic est error et mendacium, quod sic clerus deberet vivere in paupertate sicut apostoli, et supra hoc sufficiens scriptura est adducta. Item dixit super illo verbo: aque furtive dulciores sunt et panis absconditus suavior est, quod scripture Wicleff sunt ille aque furtive, que multis sic sunt dulcorate, quod dulce est eis in mortem pro illis transire. Sicut vidistis, quomodo quidam subiecerunt capita sua gladio dulciter et audacter. Et hoc est magnum signum heresis, quia inter nos vix unus aut nullus reperiretur, qui se exponeret pro fide ad mortem. Item dixit: Ecce videatis quomodo illorum est anxia fides, quia non audent quoquam cum ea exire. Nam si Romam venirent aut alias, scilicet ad Theutoniam, si ab illis nollent desistere, comburerentur ut heretici. Sed nos secure cum nostra fide quocunque ire possumus etc.

Anno domini MCCCCXII circa festum sancti Galli solis Bohemis cum paucis Polonis in eleccione rectoris existentibus fuerunt discordes. Itaque doctores theologie ab eleccione recedentes Magistrum Nicolaum Cacabum, alii vero remanentes Cristannum de Prachaticz, magistrum arcium, pro tunc plebanum sancti Michaelis Maioris civitatis Pragensis in rectorem legittimum elegerunt. Et facto tractatu inter partes in eleccionem supradictam Magistri Cristanni omnes concorditer consenserunt.

Item eodem anno serenissimus princeps Wenceslaus, Romanorum et Bohemie rex, volens dissensiones inter magistros et scholares exortos extinguere mandavit oretenus et scripto Albico, dei gracia pro tunc Pragensi archiepiscopo, licet Conrado nondum confirmato cesserat, Cristanno de Prachaticz, pro tunc universitatis rectori, et Magistro Sdenkoni. Omnium sanctorum preposito, ac Jacobo, ecclesie Wissegradensis dechano, arcium baccalario, ut auditis partibus concordarent et pacem procurarent, prout infra in copia descripta plenius continetur:

Wenceslaus dei gracia etc. Honorabilibus sacre theologie et iuris canonici doctoribus et arcium liberalium magistris universitatis studii nostri Pragensis et quibuscunque aliis, quos infrascripta tangit materia, subditis et devotis nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum et presentibus cum omni obediencia fidem dare. Devoti dilecti, propter gravem et pestiferam infamie notam, que heu damnoso sumpto consilio regno nostro Bohemie civitati Pragensi et populo ac marchionatui Moravie per quosdam, ut dicitur, regni nostri prelatos super certis erroribus pretensis est sinistre imposita, de principum, nobilium et sapientum nostrorum consilio ad serenandum famam nostram et dictorum regni, civitatis, populi et marchionatus huiusmodi adhibuimus antidotum. Huiusmodi igitur dissensionis controversias, infamias et emergencias inter certos doctores et magistros dicte universitatis viis et modis congruis sopiendas, pacandas et complanandas venerabili Albico, archiepiscopo Pragensi, principi, Sdenkoni, preposito Omnium sanctorum castri Pragensis, Jacobo, decano Wissegradensi, consiliariis, et Cristanno de Prachaticz, pro tunc rectori universitatis studii Pragensis, devotis nostris dilectis, duximus committendum. Qui, ut accepimus, se ad execucionem dicti negocii ponentes universos doctores et magistros dicte universitatis ad se vocari fecerunt, ut auditis votis singulorum huiusmodi dissensionis materiam complanare et vias et modos congruos, per quos regnum nostrum, civitas, populus, marchionatus ab huiusmodi sinistre impositis infamiis purgari et serenari debeant, (valeant) adhibere. Quod prescientes Stanislaus et Petrus de Znoyma, Stephanus Palecz, Johannes Helie, sacre pagine professores, utpote dictarum dissensionum patratores, se ab huiusmodi nostris conceptibus et mandatis absentarunt, se super huiusmodi dissensionum materiis notabiliter partem facientes. Propter quod ipsorum notabilem maliciam dignam animadversione refrenare volentes ipsos et eorum quemlibet de regno nostro et eius pertinenciis sine spe restitucionis bannivimus mandantes vobis universis et singulis magistris dicte nostre universitatis firmiter et districte, quatenus prefatos Stanislaum, Petrum, Stephanum et Johannem Helie ab universitate secludentes alios magistros secundum ordinem senioritatis hactenus inter vos tentum ad canonicatus et prebendas dictorum profugorum, que in ecclesia Omnium sanctorum in castro nostro Pragensi, et ad collegiaturas nobis offerre et presentare modis omnibus debeatis, prout ordo in talibus hactenus est servatus, presens mandatum nostrum in collegio vestro et alibi, ubi videbitur expedire, solemniter publicantes, ut si quis dictorum magistrorum unioni et concordie per prefatos Albicum archiepiscopum, Sdenkonem, Jacobum et Cristannum faciende et tractande contraire presumpserit, quod ipsos consimilis exilii, privacionis beneficiorum et exclusionis ab universitate pena percellet.

Ex mandato igitur regio supradicti quatuor a rege nominati vocaverunt et vocari procurarunt Petrum Znoyma, Johannem Elie, Stanislaum de Znoyma et Stephanum Palecz, doctores theologie, ex una parte et Johannem Jessenicz, decreti doctorem et procuratorem Johannis Hus, Jacobellum de Miza, Simonem de Tissnow, baccalarium theologie, cum sibi iunctis parte ex altera ad domum dotis Magistri Cristanni, plebani ecclesie sancti Michaelis, pro tunc universitatis Pragensis rectoris, ad audiendum et consulendum super purgacione regni ab eius infamia et pace in clero procuranda. Item in eodem termino Magister Sdeniko ex parte omnium a rege deputatorum quesivit ab utrisque partibus, an velint stare determinacioni ac decisioni sancte Romane ecclesie de sacramentis et aliis quibuscunque Romanam ecclesiam et fidem catholicam concernentibus. Tunc doctores responderunt, quod sic. Sic tamen quod Romanam sanctam ecclesiam vocant illam ecclesiam, cuius papa est caput, corpus vero collegium cardinalium, cuius ecclesie omnes sentencie de clavibus, sacramentis, censuris iuris, libertatibus etc. sunt vere et catholice sentencie, sentencie autem Wigleff istis contrarie sunt false et erronee. Item pro altera parte Johannes Jessenicz dedit in scripto responsionem sub hac forma: Protestamur ante omnia, quod a laudo, concordia, arbitrio et pronunciacione principum tam spiritualium quam secularium et dominorum consiliariorum serenissimi principis et domini, domini nostri, Romanorum et Bohemie regis, anno domini MCCCCXI, mense Julio inter dominum Sbinkonem, pie memorie archiepiscopum Pragensem, et clerum ipsius ac ipsorum adherentes ex una parte et dominum rectorem, magistros, doctores et scholares ac presertim Magistrum Johannem Hus universitatis studii Pragensis parte ex altera factis, receptis et approbatis non recedimus, nec recedere intendimus quovis modo. Secundo protestamur, nos esse partem contrariam contra capitulum Pragense et doctores quoscunque ac prelatos et clerum eis adherentem in frivola combustione librorum Magistri Johannis Wicleff, in temeraria condempnacione quorundam truncatorum XLV articulorum, in falsis et diffamatoriis ipsorum scriptis nuper in synodo generali anno domini 1413 celebrata mense Februario in curia archiepiscopi Pragensis pronunciatis et publicatis, in quibus inter alia frivole asserunt, licet false, fore et esse in regno Bohemie et diocesi Pragensi clerum pestiferum male sencientem de septem sacramentis sancte matris ecclesie et clavibus eiusdem. Tercio protestamur, quod constitucionibus et determinacionibus sancte matris Romane ac universalis ecclesie obedivimus, obediemus et in futurum per graciam dei stare et obedire intendimus in omnibus et singulis, in quibus fideles et devoti Christiani debent et tenentur stare et obedire. Vel sic: protestamur, quod sacrosancte Romane ecclesie, cuius caput est Christus, redemptor noster, ac Romanus pontifex eiusdem redemptoris vicarius, constitucionibus et determinacionibus in omni materia catholica et ecclesiastica stetimus, stamus et in futurum per graciam dei stabimus in omnibus et singulis, in quibus fideles christiani et devoti debent et tenentur stare et obedire. Quarto protestamur, quod in omnibus accionibus et iniuriis personalibus contra dictam partem et presertim contra doctores stare volumus arbitrio et pronunciacioni dominorum hic presencium et mediancium sub penis per ipsos infligendis et mulctandis.

Auditis utrisque partibus Magister Sdeniko, prepositus Wissegradensis, nomine suo et aliorum a rege deputatorum presentibus notariis pronunciavit, quomodo et qualiter tam doctores quam magistri conveniunt in hoc, quod stare volunt determinacioni et decisioni sancte universalis ecclesie in omnibus, sicut fideles et devoti Christiani stare debent et obedire. Et sic ad hunc articulum sunt concordes et non discordes. Igitur nomine omnium pronunciavit, quod in antea unus alium non infamet.

Item pronunciavit, quod iniurias verbales dent ex utraque parte inscriptas; tunc alio die similiter de concordia volunt intendere. Quibus auditis doctores contra hanc addicionem "sicut fideles et devoti Christiani" replicabant, ne hoc adderetur "sicut fideles et devoti Christiani", sed non obtinentibus recesserunt et amplius Pragam usque mortem regis non venerunt se ipsos in penam exilii submittentes.

Reverendi et venerabiles magistri, sciatis tractatum factum per nos in domo Magistri Cristanni coram maledictis tractatoribus: quod inter multa disputata et contenciones fuimus requisiti, an vellemus stare determinacioni et decisioni sancte Romane ac universalis ecclesie de clavibus ecclesie, de sacramentis ecclesie et aliis quibuscunque Romanam ecclesiam et fidem catholicam concernentibus. Ad hec nos submisimus et facultatem protestando coram notario, quod in hoc loco per Romanam ecclesiam intelligimus papam cum cardinalibus, ad quos solos spectat decisio in materia catholica. Secundo coacti sumus ad submissionem de iniuriis propriis super eos de alto et basso. Ad ista duo nos submisimus sub penis mille sexagenarum et exilii a regno. Ad nullam autem pronunciacionem voluimus nos submittere nec submisimus allegantes, quod non sumus nec aliquando fuimus pars. Sed dedimus consilia. Et si placet ea accipere, in nomine domini! Si autem ipsi possunt meliorem modum excogitare, nos sumus valde grati, et quod illum publicent in communi et nos in communitate volumus illum audire sicut alii et, si erit insufficiens et invalidus pro purgacione terre, nolumus ad illum consentire. Nichilominus postquam requisierunt partem adversam de illis duobus et ipsi consenserunt, Sdeniko nomine omnium pronunciavit, quod non videmus vos in aliquo, sed in toto concordes, et hoc debeamus dicere coram rege, archiepiscopo et baronibus et, ubi essemus requisiti. Respondimus, in quo sumus concordes, et ita recessimus. Sequenti vero die, hoc est sabbato proximo iterum vocati sumus et requisiti, si vellemus stare in hesternis: respondimus, quod illa duo, ad que nos submisimus, volumus tenere sub penis expressatis, sed ad nullam pronunciacionem. Ibidem Magister Stanislaus dedit in scriptis fidem suam sub hac forma: Istius Romane ecclesie, cuius papa est caput, corpus vero collegium cardinalium, sentencie omnes de clavibus, sacramentis, censuris iuris, libertatibus etc. sunt vere et catholice. Sentencie autem Wicleff istis contrarie sunt false et erronee. Si volunt in illo concordare nobiscum, tunc sumus concordes. Ipsi nos inclamaverunt nimis horribiliter ambobus diebus. Tunc respondi ego: "Amore dei dicatis, incomparabiliter gravior est discordia in fide quam discordia pro iniuriis. Si ergo essent duo capitales inimici et conquireretur ab utroque sigillatim: vis tu stare determinacioni legis Christi de fide, spe et charitate et omni, que legem Christi concernunt? et dixi: notorium est, quod uterque diceret, si est catholicus, quod sic, et pronunciaretur: ergo estis concordes et non discordes; sic ex nostra submissione vultis idem inferre. Et ergo oportet vos descendere ad particularia, si debemus esse concordes et non discordes in fide." Et tunc fuit disceptatum de Romana ecclesia iterum, ita quod nos apposuimus ad submissionem factam feria VI, quod hoc expresse apponatur: "illi Romane ecclesie, cuius papa Johannes XXIII pro nunc est caput, corpus vero collegium cardinalium, et illius Romane ecclesie sentenciis standum est in omni materia catholica." Et vocata fuit pars et consensit. Sed voluit apponere, quos volunt stare sentenciis illius Romane ecclesie in omni materia catholica, sicut quilibet bonus et fidelis christianus deberet et tenetur facere. Et nos non admisimus, quia licet pulchra verba, tamen venenata; quia, diximus, in hiis sentenciis, in quibus eis displiceret, sicut iam de interdicto, dicerent, quod in illis non tenetur bonus et fidelis christianus stare et obedire. Postea cum fuimus cum eis simul vocati, requisiti sumus: an iam ex istis tractatis vultis stare conclusioni per nos pronunciande? Et nos noluimus dicentes, quia non habemus ad hoc mandatum a facultate; sed detis nobis illam conclusionem in scriptis et super ea congregabitur facultas et, si erit racionabilis, ipsam approbabit et consenciet ad eandem. Ipsi vero commoti sunt et nos gravissime inclamaverunt comminaciones facientes, quod infra sex dies adhuc debet redundare in nostra capita et quod volunt domino regi et omnibus dicere, quod pars adversa vult et voluit, que nos optavimus, consentire et omnia facere, et nos noluimus acceptare. Et sic cum indignacione magna stomachati recesserunt. Iam vero intelligimus, quod accusati sumus coram rege et coram multis aliis per illos mendosos et iniquos tractatores, quod non staremus in hiis, ad que nos submisimus sub pena mille sexagenarum et exilii a regno. Et non est verum, quia illam submissionem semper fatemur, sed ad nullam pronunciacionem nos submisimus, sicut de hoc referimus nos ad notarium Michaelem. - Item dixerunt coram rege, quod Hus vult se ad omnia submittere et facere, que debet, cum aliis, sed Magister Stanislaus una mecum concordiam impedivit. Videatis et conspiciatis illa mendosa verba, quomodo volunt omnia facere, sed ad nullum particulare volunt omnia facere, sed ad nullum particulare volunt descendere, nec de articulis XLV, nec de sentenciis Wigleff erroneis, nec de aliis in proximo consilio datis. De isto vero consilio plebanus de Verona in domo sua assecuravit, quod ita debet transire in toto et per omnia; et post nobis quatuor in tractatu illo feria VI dixit ibidem bina vice et nos credimus verbis suis et sic ad submittendum pro duobus suprascriptis fuimus inclinati; et nichil horum factum est. Sed intelleximus, quomodo sabbato voluerunt pronunciare, quod nos diceremus et facultas, quod nos sumus concordes in omni materia catholica. Et secundo quod scriberemus ad curiam, quod nullum scimus in Bohemia aliquem erroneum, nec aliquis est repertus. In primo mentiemur domino regi et toti regno et maliciam illam tegeremus, cum tamen sciamus, quod ita non est. Non enim in hoc, quod concordamus, quod ipsi volunt et nos stare sentenciis Romane ecclesie in omni materia catholica, cuius Romane ecclesie papa est caput etc., ex hoc sumus in omni materia catholica concordes. In secundo eciam mentiemur, quod nullum scimus et quod nullus esset repertus, quia nullus quesivit et ergo non est inventus. Laboraverunt ergo facere pileum Nitardi, sub quo non viola sed stercus reperiretur. Volunt enim per illam universalem submissionem tegere errores et malicias eorum. Non credatis ergo eis si vobis alia referrent, et dominos prelatos informetis. Et si vocaremini, consulo, ad nullum tractatum veniatis, quia involveremini, sicut tendentes tendiculas nobis nos involvere voluerunt. Recedatis pocius et vos abscondatis, ne cum vocacione rectoris et aliorum preveniremini. Scriptum festinanter pro informacione etc.

Item anno MCCCCXIV currente in die Omnium sanctorum incepit concilium Constanciense, ad quod Magister Johannes Hus eodem anno venit sabbato post Omnium sanctorum sub salvo regis Sigismundi conductu intimans publice per civitates, quia vadit ad Constanciam ad reddendam racionem sue fidei, et in quolibet hospicio applicuit dicta precepta et, quem prius crudeliter Theutonicum vulgus persequebatur velut hereticum, audito eo laudabilem et fidelem pronunciaverunt.

Item eodem anno ante adventum regis Sigismundi feria VI post Catherine Magister Johannes Hus vocatur ad papam et cardinales et ibi captivatur, quem rex Sigismundus veniens ab Aquisgrano cum electoribus Constanciam minime poterat liberare et suo salvo conductui satisfacere.

Anno domini MCCCCXV sexta feria post Marcelli adductus est Magister Johannes Hus ad publicam audienciam et ibidem rex dixit: si non vult abiurare, comburatur. Et eodem die hora undecima infra eandem sessionem totus sol fuit eclypsatus et quasi tenebre facte, de quo non modicum, licet naturaliter contingebat, territi fuerunt quam plures.

Item eodem anno sabbato post Procopii ad testium deposicionem sentenciatus et combustus et in pulverem redactus est Magister Johannes Hus, qui pro veritate evangelica qaudenter subiit crudelissimam deposicionis sue die seu mortem in civitate Constanciensi, ubi fuit celebratum concilium generale pro eleccione pape.

Anno domini MCCCCXVI sexta feria post festum pasche venit Magister Jeronimus Constanciam, qui post tres fere septimanas in redeundo Bohemiam captus in Hirschaw et Constanciam reductus et sabbato post Ascensionis domini combustus in eodem loco, in quo Magister Johannes Hus fuerat consumptus.

Extunc eorum discipuli et sequaces in Bohemia sacerdotes de terra expulerunt et combusserunt basilicas et monasteria ignis voragine consumpserunt. Ita quod omnia claustra seu monasteria preter tria, duo fratrum Minorum et unum canonicorum regularium in Wittingnaw, sunt annichilata et destructa et ignis voragine absumpta, imo omnes sacerdotes et alios, ubi potuerunt, occiderunt et combusserunt et per multos demum annos hic in terra et alibi trucidaverunt.

Eodem anno Magister Jacobellus cum Magistro Petro Theutonico de Drazdian incepit communicare populum laicalem sub utraque specie contra consuetudinem Romane ecclesie et contra preceptum sacri concilii Constanciensis. Tunc multi ex sacerdotibus simplicibus eis adheserunt et per totam terram discurrentes populum sub utraque specie communicaverunt asserentes in predicacionibus suis, antiquos sacerdotes fures esse huius sacramenti. Tunc eciam parvulos in baptismo corpore et sanguine Christi communicabant et alia sacramenta non curabant.

Anno domini 1416, sabbato ante Mathie, hoc est in Cathedra sancti Petri pluit sanguis et super cecidit nix.

Eodem anno feria V et VI post Mauricii apparuit crux rubea in medio celi, tanquam in meridie sol staret, sole iam ad occasum vergente in gladium similis coloris versa est.

Anno domini 1416 currente ante Purificacionem archiepiscopus cum prelatis et clero Pragensi fecerunt interdictum propter Magistrum Jessenicz, pro quo date sunt fere omnes ecclesie presbyteris vocatis Wiglefistis, qui libere et divina officia et verbum domini predicaverunt plebanis omnibus fugientibus dempto plebano sancti Michaelis Magistro Cristanno, et tunc vulgus in clerum adversum graviter insurrexit et facta est divisio in populo, Wiglefistis suorum presbyterorum divina visitantibus, Machometistis vero Wissegradum aut in Psarz discurrentibus, et abhinc usque ad mortem Wenczeslai et post anno domini 1420 currente.

Anno domini MCCCCXVII venerunt de Theutonia Renenses, Bavari, Suevi, Pruteni, Australes, Saxones, Frankones in terram Bohemie, duces, barones, milites et ceteri quam plures circa festum sancti Jacobi prope Tachoviam. Post paucos tamen dies fugam dederunt terga vertentes et neminem ex inimicis videntes nec aliquem eos insequentes, sed avaricie invidia eos agitavit et mens superba eos infestavit.

Anno domini MCCCCXIX excussa est ecclesia sancti Nicolai in foro pullorum in Antiqua civitate Pragensi per violenciam Wiglefistarum dominica prima post Trinitatis et ipso die fuit dedicacio ipsius ecclesie. Ibidem ipso die in ipsa ecclesia perpetrata sunt infinita mala. In crastino, videlicet feria II decollatus est quidam clericus Nicolaus de Nova domo, qui defendit se in sacristia nolens admittere dissipare res et clenodia ipsius ecclesie.

Item anno domini MCCCCXIX currente in die Marie Magdalene presbyteri evangelice veritatis cum corpore Christi ex diversis civitatibus, opidis et villis convenerunt in montem prope castrum Bechinam, quem Thabor appellarunt, et ibi peractis divinis sub utraque specie communicarunt. Itaque dicebatur quod in die Magdalene fuissent XL millia et XX persone utriusque sexus cum pueris sacro utriusque speciei communicate.

Anno domini MCCCCXIX in die sanctorum martyrum Abdon et Sennen die dominico proiecti sunt consules de preterio Nove civitatis Pragensis et iudex cum famulis suis et aliquot boni viri christiani de communitate ipsius civitatis turpi et horribili morte trucidati astante et instigante quodam sacerdote Wiglefistarum ipsi facto cum corpore Christi. Sed dubium est utrum ibidem fuerit verum corpus Christi, quia multi erant ribaldi et heretici non consecrati, qui gerebant officium sacerdotis, et dicitur, quod consules Nove civitatis de pretorio ob hoc proiecti sunt, eo quod prohibebant communionem calicis et processiones in turbis populorum.

Anno domini MCCCCXIX feria IV post Assumpcionem sancte Marie virginis obiit serenissimus rex Wenceslaus tercius, Romanorum et Bohemie rex, filius Caroli imperatoris. Obiit autem in Novo castro dicto Cunraticz, (qui non fuit sepultus sex septimanis, quatuor diebus et nullas habuit exequias propter instanciam Wiglefistarum, usque dum ductus est tempore noctis ad ipsam sepulturam). Sepultus est autem in claustro in Aula Regia, postmodum fuit extumulatus per Wiglefistas et corpus eius tractatum nimis inhoneste.

Eodem anno, videlicet 1419 in crastino, videlicet feria V post obitum ipsius regis Wenceslai omnes imagines in Antiqua et Nova civitate Pragensi confracte et annichilate sunt. Et eciam omnia organa destructa sunt et ipso die multa et infinita mala perpetrata sunt Prage, quod abusivum est scribere. Eciam ipso die expoliata est Carthusia de omnibus rebus suis et monachi captivi ducti sunt ad civitatem Antiquam Pragensem, et in crastino feria VI exustum est mnonasterium illud per Pragenses ablatis omnibus rebus.

Anno domini MCCCCXIX sabbato post obitum regis Wenceslai sive sabbato post Assumpcionem omnia lupanaria annichilata sunt in civitate tam Maiori quam Nova Pragensi.

Eodem anno, videlicet 1419 die dominico post Assumpcionem beate Marie virginis ductus est rex Wenceslaus de Novo castro dicto Cunraticz tempore noctis ad ecclesiam Pragensem; et ductus est secrete per Aulam Regiam ibidem per navigium propter cives Pragenses et totam communitatem ambarum civitatum; et tota nocte peragraverunt cum eo nescientes pervenire ad castrum Pragense. Et venerunt primo cum ipso ad ecclesiam Pragensem feria II in diescente hora 9. Et positus est in capella sancti Wenceslai in simplici lignea cista habens tantum in se balneamen; in ipsa capella sancti Wenceslai quievit sex septimanis et duobus diebus sine sepultura propter motum schismatis etc.

Eodem anno confractus est crucifixus in ponte Pragensi decima die mensis Septembris. Deinde in die sancti Michaelis facta est congregacio magna in campo Nakrzyzkach et iverunt omnes Pragam cum candelis.

Item Pragenses spoliaverunt civitatem Minorem Pragensem et ibi Zizka cepit capitaneatum. Item factis treugis inter Pragenses et barones regi adherentes usque Georgii ivit Zizka in Plznam et ibi de civitate multos habuit cum domino Sswambergk conflictus.

Eodem anno MCCCCXIX sabbato die sancti Jeronimi tempore noctis rex Wenceslaus translatus est in aliam cistam, que fuit in toto de stanno; et ipsa noctium, quando rex Wenceslaus translatus est in talem cistam, fecit tonitru multa et mirabilia signa in ecclesia Pragensi.

Eodem anno MCCCCXIX annichilatum est claustrum in Bohemia in civitate Glatovia, aliud in Piezk, duo in civitate Plzna, duo in Grecz Regine, in civitate Luna, in civitate Zacz et ecclesie multe annichilate ultra centum. Et multa alia mala gesta sunt in regno Bohemie ultra modum, quod a creacione mundi non est in aliquo regno nec simile unquam auditum, et omnia claustra preter tria, duo fratrum Minorum et unum canonicorum regularium in Trzebon, unum in Budweis sunt destructa et ignis voragine consumpta et ecclesie parochiales et capelle fere per totam terram sunt destructe exceptis aliquot christianorum civitatibus.

Eodem anno multi sacerdotes, clerici, monachi, milites, nobiles, cives sunt prostrati, cremati et quidam interfecti, ut patuit.

Eodem anno 1419 LIII sacerdotes, magistri et monachi in Verona civitate sunt quasi una hora combusti et tres famosi milites eciam combusti sunt et quam plura mala eodem anno sunt orta.

Item eodem anno in civitate Chomutow MCCCC persone sunt interempte et quidem sacerdotes et genus femineum. Hec orta et perpetrata sunt per Zizkam et cives Pragenses.

Anno domini MCCCCXIX multa mala paliata in omni parte terre augebantur in Boemia, ita quod non fuit aliquis homo in terra, qui eorum maliciam et turbacionem effugeret. Audi ergo mirabile et terribile de hoc populo, qui pre ceteris in mundo erat in sciencia, veritate et cognicione dei illuminatus, in sanctitate et iusticia perfectus et in laude habundanter et in honore exaltatus! Et ecce scientifici et illuminati in errores ceciderunt, ut clerus, qui voluerunt plus sapere quam oportet, et simplices populi utriusque sexus, qui in sanctitate et iusticia stabant, ceciderunt et malefactores facti sunt! Nullibi ergo securum te reddas in hoc mundo, ne cadas, quia ut lux solis nebulis obfuscatur, sic et viri claustrales errorum tenebris obumbrati sunt et deviaverunt.

Thaborite multos apud Wozicz occiderunt anno MCCCCXX.

Anno eodem MCCCCXX devastata est et exusta civitas Ussk super Luznicz feria III post festum Valentini; et ipso die fuit ultima dies carnisprivii; et ibidem eodem die claustrum combustum est.

Anno eodem MCCCCXX feria II post festum sancti Tyburcii venit dominus Czenko de Wartnberg ad castrum Pragense, qui tunc temporis fuit castellanus ipsius castri, ex parte domini regis Sigismundi, qui tunc temporis fuit rex Romanorum et Hungarie, Bohemie, Dalmacie, Croacie etc. rex. Ipse dominus Czenko post obitum regis Wenceslai rexit ipsum castrum, prout in antea fecit.

Eodem anno, videlicet MCCCCXX feria IIII post festum sancti Tyburcii dominus Czenko, nescitur quo spiritu ductus, reclusit se in ipso castro cum suis contra voluntatem domini regis Sigismundi. Ipso die captivavit dominum Johannem dictum Ralsko et dominum Sigismundum de Dieczin circa prandium suum, qui per ipsum erant invitati, et totam familiam domini Wilhelmi Zagiecz, quia ipse dominus Wilhelmus pridie, hoc est feria III erat recessurus ad bona sua, qui mandaverat familie sue, ut essent obedientes sibi, domino Czenkoni. Postea mandavit captivare omnes presbyteros, quos potuerant reperire, et fuerunt in numero 76 vel citra, et aliquot bonos mechanicos eciam captivavit. Alios vero omnes advenas, mercatores, mechanicos eciam mandavit expellere confuse de ipso castro et omnes eorum conthorales cum pueris. Et fuit tantus fletus, quem diebus iuventutis homo nunquam audivit. Deinde mandavit excutere sacristiam Pragensis ecclesie et novam turrim et omnem domum choralium. Insuper mandavit excutere omnia commoda sacerdotum et cistas etc. et ibidem recepit omnem substanciam, quorum bonorum non fuit numerus. Quia omnes boni convenerant ibidem cum rebus suis specialiter de ipso domino Czenkone confidentes, sed ipse nimium inique egit contra honorem suum. Ipso die intromisit se cum civibus Antique et Nove civitatis de ipso castro Pragensi contra voluntatem domini regis Sigismundi et sic orta sunt infinita mala per ipsum dominum Czenkonem in ipso regno Bohemie, quod abusivum est scribere, quanta homicidia, quanta spolia, que a seculo in antea nunquam fuerunt audita in christianitate. Claustra primo annichilata sunt et combusta fere omnia, omnes ecclesie in ipso regno Bohemie paucis exceptis combuste sunt. Infiniti christiani quorum non est numerus, monachi, presbyteri, opida, civitates et ville etc. - Ipso die feria IIII post Tiburcii prope horam primam tempore noctis expulsi sunt omnes presbyteri de castro Pragensi et sic evaserunt captivitatem domini Czenkonis cum magnis damnis.

Eodem anno MCCCCXX feria V post festum sancti Georgii combusta est civitas Prachaticz in die sancti Marci Evangeliste.

Eodem anno 1420 feria VI ante Pangracii exustum est claustrum sancte Corone et omnes res ipsius ablate.

Eodem anno 1420 feria III ante diem sancti Stanislai dominus Czenko resignavit castrum Pragense, sed invitus, et omnia spolia secum asportavit.

Ipso die dominus Wilhelmus dictus Zagiecz, dominus Flaska et dominus Kolditz intromiserunt (se) de castro Pragensi ex parte domini Sigismundi regis.

Item post recessum domini Czenkonis de Pragensi castro fortificati sunt in castro per adventum domini Hlawaczonis cum Theutonicis et post domini Michalczonis cum ceteris. Nichilominus civitas Pragensis domum suam cum turri et ex alia parte, que dicitur domus ducis Saxonie, armigeris optime muniens defendit castrensibus liberum de castro descensum et obtinens monasterium sancti Thome cum domo contigua bene munita, que pro tunc fuit domus domini Skopkonis, totalem fere Parvam cum ecclesia sancti Nicolai igne consumpsit civitatem. Blada, cerevisias et vinum aliaque mobilia ad Antiquam civitatem sine impedimento perduxit adversariis eiusdem civitatis ad castrum fugientibus, fautoribus vero veritatis in Antiquam se transferentibus civitatem. Extunc quasi quottidie castrenses cum Pragensibus parcialem habuerunt conflictum plurimis ex utraque parte interfectis. Quibus malis de castro cum Pragensibus condolentes, firmatis inter se sex dierum treugis equitant deputati Pragenses cum domino Wenceslao de Lesstna, pro tunc subcamerario, ad Montes ad regis Sigismundi presenciam de aliquali concordia tractaturi. Quibus ibidem venientibus, rex tale dedit edictum, quod nullum concordie cum eisdem vellet habere tractatum, nisi prius obedientes se ostendant et omnes platearum catenas, quas deposuerant, easdem cum pixidibus, machinis ac eorum omnibus armis de Antiqua ad castrum Pragense, de Nova vero civitate ad Wissegradum deducant et finaliter reponant. Ad hoc itaque mandatum regium turbatur tota communitas timens, si predicta fecerit, in vita defraudari. Quapropter firmius se ex omni parte muniens dirigit pro Thaboriensium in Hradisst congregacione, ut dimissis omnibus, si cupiunt eis et veritati legis dei servire, Pragam in auxilium venire non negligant potencia, qua possunt, cum maiori. Thaborienses itaque peticioni Pragensium annuentes 19 die Maii eodem anno, ut supra, dimissa tamen magna gente in Hradisst monte prope Vsk pro custodia Pragam cum presbyteris, mulieribus, parbulis ac curruum multitudine venire non protrahunt. Et cum Benessow oppido appropinquarent, exeunt inde equestres et pedestres plurimi armati volentes eorum in opidum impedire ingressum. Ipsi vero ad aliam tendunt opidi partem et cum potencia introeunt ac fugientibus omnibus ad campos vel ad claustrum ibidem constructum, nullo quasi in opido remanente, ignem mittunt et totum opidum cum ecclesia ac curia plebani comburunt, irruentes denique in claustrum, quod utique, si ignis eos non repulisset, vi obtinuissent et fortassis funditus evertissent. Dimisso tamen pro tunc claustro procedunt ulterius in Porzicz villam et vadato flumine in campestribus circa aquam deponunt se pernoctare. Sed quia senserant, inimicos fore in propinquo, preparatis equis et curribus iter arripiunt non quiescentes. Inimici vero in tribus cuneis in magna multitudine eis ex omni parte hostiliter occurrunt. Quorum capitanei, ut dicebatur, Wenceslaus de Lesstna, Petrus de Conopisst, Janko de Swidnicz et Pipa Gallicus fuerunt. Thaborienses vero, licet noctis fuisset tempus, disponentes se cum suis armis, balistis, cuspidibus, cambucis et trituris cum impetu et triturarum sonitu certamen cum inimicis ineunt et deo largiente eos in fugam convertunt. Et interfectis fere XVIII hominibus ereptisque eis quibusdam vexilis cruce rubea signatis Pragam cum quiete properant nullo ulterius impediente.

Item anno, quo supra, 20 die Maii praefati Thaborienses in multis milibus sexus utriusque, presbyteri cum venerabili corporis Christi sursum in baculis erecto sacramento, Pragensem hora vesperarum introeunt civitatem et dimisso muliebri sexu in sancti Ambrosii monasterio viri cum equitibus et curribus insulam ex opposito molendinorum in Porziecz ingrediuntur et ibi suam ad tempus faciunt mansionem, cottidie verbum dei audientes corpus et sanguinem Christi devocius communicant, ut sint ad dei bellum semper prompti et parati. Ex eademque insula domino Michalczone cum sibi iunctis ad castrum Pragense ex altera parte fluminis venire volentibus, magnum damnum receptis eorum oneratis curribus intulerunt. Capitanei vero predictorum Thaboriensium seculares fuerunt Nicolaus Hus, Chwal Buchowecz et Zizka monoculus supra modum audax et strenuus, ad cuius ordinacionem totus preparabatur exercitus, ipsumque omnes rustici licet inermes cum trituris, cambucis et cuspidibus ac balistis libentissime audiebant, magnaque dampna equestribus et eciam bene armatis cum trituris intulerunt.

Item eodem anno rege iam in Montibus existente congregata fuit alia villanorum multitudo utriusque sexus cum carbonistis in monte quodam medio inter Ledecz et Lipnicz castro pro legis dei similiter defensa. Pro quo non modicus cecidit timor in Montanos, qui verbis et donis plurimos carbonistas ad domum redeundum et adducendum carbones in Montes induxerunt. Et minorata aliqualiter eorum congregacione in Thabor ad fratres iter arripiunt cum corporis Christi sacramento, quos in campestribus ex improvisis invadunt armorum gentes a rege de Montibus directe, sed rustici circumsepientes se curribus balistis, pixidibus lapides sagittasque emittunt et, quamvis forent equestres bene armati fere XX, ut dicebatur, super uno, tamen inermes rusticos irruere non audebant, sed cum rubore multis ex eis vulneratis et aliquot interfectis Montes reverti incipiunt. Unus autem ex eis apprehensa balista dominum Petrum, plebanum in Ledecz, pro tunc in comitatu rusticorum existentem letaliter in caput sagittavit et distracti laici velut oves sine pastore ad propria revertuntur.

Item eodem anno die XXIII Maii turba tercia ad aliquot milia utriusque sexus ex confinio Zacensi, Lunensi et Slanensi collecta cum venerabili corporis Christi sacramento equestribus et curribus Pragam adveniunt civitatem, domino Hinkone cum civium stipendiariis eos de Slana salve conducentibus. Qui in via Petro de Mezerzicz, sumpcionis calicis inimico, non modica dampna per ignem in Makotrzas intulerunt. Quorum capitaneus cum ceteris fuit quidam strenuus cliens Zavissius nomine. Hii monasterium Porte Apostolorum, quamvis armigeris bene munitum, cum impetu acquisierunt dantes defendentibus salvum recessum. Quod monasterium quidam sine superiorum scitu incendit et propter ignis vehemenciam libri, ornatus, vestes et clenodia ceteraque quasi sine numero bona, que exportari non poterant, sunt turpiter sine alicuius profectu exusta.

Istis autem venientibus Pragam, statim in crastino dominus Wilhelmus Lepus obsedit cum rusticis et clientibus montem supra Slanam et decipiens Slanenses ait, quod Pragensis civitas se regi in graciam subiecisset et plura alia eis terribilia ficte compilata, ita quod diciores civitatis se regi cum civitate subdiderunt. Et expulsis presbyteris sub utraque specie communicantibus coreas, taxillos et alia publica peccata sine verecundia admiserunt.

Thaboriensibus itaque et Lunensibus cum communitate Pragensi convenientibus et depositis Antique et Nove civitatis consulibus novos propria auctoritate constituerunt consules, qui cum capitaneis et communitate concorditer concluserunt, primo quod omnes simul sint pro uno homine contra regem vel quemcunque alium hominem, qui legi dei esset contrarius vel vellet eandem et presertim communionem calicis quovis modo impedire; secundo quod clerum ad apostolicam vitam tenendam coherceant avariciam, census et superbiam eius, quatinus in eis erit, destruendo; tercio quod omnia peccata mortalia publica in sua civitate, tabernas diebus festivis, superbam et nimium scissam vestem cum ceteris contra legem dei deordinacionibus non admittant; quarto quod contrarios legi dei scrutentur et eos in civitate manere non paciantur. Quapropter ex consulum mandato presbyteri singulas domos adversariorum visitarunt hortantes, ut missas visitent, confiteantur et ad communionem utriusque speciei sub pena exclusionis a civitate se preparent. Pro quo quidam ex adversariis, qui nondum a Praga recesserant, multipliciter fuerunt turbati, eo quod ea, que prius blasphemabant, deberent per accessionem approbare. Ita quod quidam pocius exire Pragam eligunt derelictis domibus, quam ad communionem calicis accedere. Quidam vero solo timore accedunt, ne temporalia perderent. Alii autem recepta humiliter plena informacione fassi sunt suam a malis presbyteris seduccionem et facta confessione cum magna reverencia et devocione ad communionem calicis accesserunt. Et tunc communi fama dicebatur, quod VIIC et XX^ti domus in Antiqua duntaxat civitate fuissent desertate, quas scabini advenis et aliis locaverunt, cerevisiasque et vina ac blada et, si que fuerunt, clenodia in communitatis usum converterunt.

In eo tempore rex Sigismundus audiens adventum Thaboriensium ad Pragensem civitatem equitans a Montibus per castella in castrum regis Wenceslai Novum pervenit. Et solum conspectis thesauris recessit et sic cum Hungaris ac Montanis et nobilibus sibi iunctis in pratis ville Litossnicz tentoria erexit, ut ibi congregata maiori, qua posset, gente Pragensem expugnaret civitatem. Sed eodem die Lunensibus, ut supra dictum est, Pragam venientibus, qui cum Thaboritis regi occurrere proponebant, statim in crastino mane dimissis cibis et potibus a campo cum Hungaris rex Antiquam Boleslaviam, Montani vero cum pixidibus et aliis ad expugnandum instrumentis festine recesserunt. Et de Boleslavia rex cum sua et fratris regis Wenceslai reginis in Mielnik pervenit. Et abhinc in Slanam perveniens Lunenses evocat, ut sub obtentu gracie in Slanam ad eius maiestatem venire non negligant facturi, ut cetere fecerunt civitates. Lunenses itaque a communitate directi simulate veritati servientes se regi subdiderunt et gentes sine communitatis consensu in civitatem venire permiserunt. Que mala in virginibus et blasphemie sacramento ac persecuciones sub utraque specie communicantibus fuere illata, melius est tacere quam scribere. Rex vero de Slana per Hradek equitans Mendicum pervenit et in Tocznik ad conspiciendum thesauros cum paucis admissus iter arripuit, in Carsstein et tunc in Aulam Regiam et post in Novum castrum Pragam circulariter girando pervenit, a quo ad Wissegradum occurrentibus sibi presbyteris est cum gente sua deductus. Et ibi et in Aula Regia moram faciens fossata prope Aulam Regiam, ubi gentes ponere vellet, convocatis rusticis fierei procuravit.

Item legatus pape Fernandus, episcopus Lucensis, in Slanam cum Conrado, Pragensi archiepiscopo, veniens archam corporis Christi super altare constructam destruere et sub una tantum specie communicare mandavit, imo dicitur, quod et corpus Christi per presbyteros Wiglefistarum consecratum combussit et sacramentum sanguinis super ignem effudit et presbyterum cum quodam laico, qui abiurare communionem calicis noluit, igne consumpsit velut alter inimicus.

In illis temporibus 24 die Maii sorores Thaborienses et Lunenses, quarum numerus fuit circa XXIIII sexagenis, ille itaque cum Pragensibus foderunt fossata a Sclavorum monasterio usque sancte Catherine claustrum, in quo confractis et destructis imaginibus tecta de cellis proiecerunt.

Item XXVIII die Maii, que fuit feria III post Urbani, Thaborienses cum paucis Pragensibus campum capiunt ad Hradczanam et Pragense castrum acquirendum. Lunenses in Strahow et Thaborienses cum paucis Pragensibus sub Pohorzelecz locantes ex omni parte victualia in castrum venire impediebant. Ita quod Theutonici equos et cortices vitium pre fame comedebant. Et quidam querentes tempus oportunum de castro ad Pragam fugierunt. Alii equis venas precidebant et eos, ne ibi morerentur, de castro depulerunt et, nisi rex una noctium eis panes procurasset, evadere aut castrum dare eos oportebat. De machinis vero plurima dampna domibus in Hradczano eo tempore faciebant, verumtamen easdem machinas de pixidibus sagittantes destruxerunt.

Item XXX die Maii in Lithomierzicz XVII viri, qui a Nativitate Christi in stercoribus in quadam turri propter solam calicis communionem fuerant gravissime vinculati, in Albea sub civitate ad regium mandatum sunt submersi.

Item VI die Junii in festo Corporis Christi duos monachos de Brzewniow cum uno presbytero et quodam capto Theutonico communioni duplicis speciei consentiere nolentes combusserunt.

Item XII die Junii Thaborienses iacentes adhuc in campis circa muros Hradczani quatuor monachos de Aula Regia, qui ad communionem calicis et capparum deposicionem eis nullatenus consentire voluerunt, combusserunt.

Eodem die ad vesperam venit rex cum XVI aut XVII milibus equorum versus Brzewniow et contra Thaborienses. Thaborienses vero adiunctis sibi Pragensibus dispositisque hominibus et curribus occurrere regi festinant et interim multa centena equorum de castro ad evadendum panesque in pluribus curribus cum pulveribus pixidum ad castrum deducuntur. Hiis itaque factis rex incipit cum gente sua reverti, unde venerat, quos quidam cum trituris et balistis insequentes pacifice eos recedere non sinebant. Quapropter versa est una turma et eosdem hostiliter invasit et ex utraque parte multi ceciderunt, quibusdam Pragensibus fugam dantibus, ita quod XXX fuerint in eodem loco de utraque parte sepulti, aliis pluribus de regis parte letaliter vulneratis in curribus deductis et post circa quandam ecclesiam sepultis.

Item XIIII die Junii Thaborienses considerantes, quia castrenses iam victualibus sunt muniti et grave foret eis ex omni parte defendere, ne victualia ad castrum adducantur, quapropter recesserunt de campo ad Novam civitatem, claustrum sancte Thome et sancte Anne ac domum domini Skopkonis cum pluribus domibus Pragensium incenderunt, habitoque cum Pragensibus tractatu capitaneos XII elegerunt, 4 de Antiqua civitate, 4 de Nova civitate et 4 de Thaboriensi communitate, ut hii XII claves de portis et turribus in hiis, que bella concernunt, haberent in sua potestate. Ibidemque concluserunt, quod uxores et filii, quorum mariti aut patres recesserunt, omnes a civitate propter tradicionem recedant et suos sequantur viros aut patres, nisi de fidelitate earundem sufficienter constaret.

Item habito altero cum advenis tractatu concorditer concluserunt, quod tam incole quam advene omnia, que sunt legis dei, fideliter promoveant et defendant et omnia vicia mortalia publica in se et in civitate destruant, adversariosque non foveant et circa portas et in turribus advene suos Pragensibus iungant, necnon omnia communitati utilia capitanei quod procurent, super quo ex utraque parte literas confecerunt. Quibus sic dispositis Thaborienses cum equis et curribus de Nova in Antiquam se transferunt civitatem domos regias et alias a veris hospitibus derelictas introeuntes, mulieribus tamen in sancti Ambrosii monasterio permanentibus. Extunc communi consensu omnium taliter, ut prefertur, unitorum electi sunt ex incolis et advenis certe persone, qui diligenter investigarent, si qui Pragenses nondum sub utraque specie communicarunt et omnes tales, cuiuscunque fuerunt condicionis, de civitate deducere mandarent. Hii ergo sic electi quottidie in pretorio considentes vocarunt cunctos eis suspectos aut denunciatos et, quicunque non communicantes reperti sunt, hos sub vexillo domini Czenkonis simul de civitate deduxerunt et de domibus et rebus eorum se ex parte communitatis intromiserunt. Propter quod et quidam presertim Theutonici, quamvis iam ad veritatem accessissent et sub utraque specie communicassent aut communicare promitterent, nichilominus quia aliqui eorum promptuaria habuere plena, de civitate exire sunt compulsi. Ex recessu itaque voluntario et non voluntario multorum domorum hospitum potus cum bladis eorum derelictos, que pro hospitibus in adventu regis Pragam in lucrum suum procuraverant, communitas pro Thaboriensibus exposuit ac vinum scilicet malvasiam per IV, gallicum per II grossos, australicum per VI et terrestre per duos nummos propinare instituit.

Item XXI die Junii arbores in archiepiscopi orto per communitatem Pragensem propter hostium latibula sunt depositi. Et eodem die Marie Magdalene monasterium cum pluribus in Parva parte domunculis est exustum.

Item XXIII die Junii, scilicet in vigilia sancti Johannis Baptiste, dominus Ulricus de Rosis, quamvis adhuc veritatis amicus, tamen ex mandato, ut creditur, regis montem Hradisst prope Vsk, quem Thaborienses possederant, cum gente sua copiosa equestri ac pedestri ac Australium multitudine circumvallavit ad repellendum possessores montis timens, ne bona sua cum predis et ignis incendio desolarent, habens nichilominus cum suo exercitu presbyteros, qui sacramentum corporis Christi in tentorio exponerent et curienses eius sub specie duplici communicarent. Accidit autem, quod cum paucis in Mendicum ad presenciam regis equitaret et ab eodem ad suum rediret exercitum, sacramentum altaris deponi et in antea sub duplici specie non communicare suis omnibus strictissime precepit, per quod apparare potuit, quod prefatam utriusque speciei communionem abiurando penitenciam a legato miser suscepit in anime sue magnum periculum, scandalum et damnum ostendens interius mentis sue duplicitatem, quam exterius pedum clauditas demonstrabat. Pro quo non defuit ulcio divina. Nam Nicolaus Hus capitaneus percipiens fratrum suorum in monte Hradisst gravamen cum ceteris in Praga Thaboriensibus statim XXV die Junii exiit Pragam nocte cum CCC et forte XL vel amplius equis in fratrum suorum auxilium et invamen et, cum XXX die Junii prefato monti in diescente apropinquaret, mox Thaborienses cum clamore valido monte descendentes irruerunt cum impetu in hostes suos montem obsidentes, qui deo autore attoniti et territi ad modicam se dantes defensam relictis multis rebus fugierunt. Quos cum Thaborienses sequerentur, occurrit Nicolaus Hus cum suo cuneo et simul de hostium exercitu, quamvis eorum forent XX super uno, multos prosternunt aliis vulneratis aliisque captis, deo gracias agentes redeunt ad montem cum triumpho. Et una prius hostium machina secata alteram cum pixidibus, tentoriis, ciphis seu cingulis vestibusque auro et argento preciosis, que inimici fugientes reliquerunt, cum ingenti gaudio recipientes, deo psallentes in montem suum Hradisst seu Thabor ascendunt unicuique, prout opus erat, de spoliis dividentes. Dominus autem de Rosis perveniens in suum castrum Crumlov omnes suos presbyteros in cunctis bonis suis sub utraque specie communicantes captivat et in turrim proicere iubet volens eosdem compellere ad abiurandum, prout ipse utriusque speciei communionem infideliter abiuravit.

Item eodem tempore nobilis Alsso de Wrzesstiow, legis dei non modicus zelator, perpendens in Grecz et in confinio eius per monachos et sacerdotes utriusque sexus legem dei sectantibus gravissimas oppressiones, virginum et mulierum violaciones ac eosdem ad abiurandum crudeles impulsiones nutu dei in montem Cunieticz altum et firmum rusticorum ac carbonistarum multitudinem pro libertate communionis utriusque speciei congregavit. Ad quos Ambrosius presbyter de Grecz expulsus de Praga revertitur, ibidemque predicans et populum communicans et lachrimancium mentes in gaudium vertit. Et non multo currente tempore, scilicet XXVI die Junii ipse Ambrosius cum prefato A(l)ssone et suis complicibus muros civitatis Grecz infra spacium unius hore obtinent et tocius civitatis in medio albo die fuerunt possessores. Captis adversariis civilibus clientes libere recedere permittunt. Pro quo itaque facto turbatur rex et omnes sibi adherentes, celeriterque barones regni cum suis gentibus ad nutum regis iter arripiunt Grecz circumvallandum. Quam tamen civitatem accedere non audent infra distanciam medii miliaris et fingentes literas, quod Praga civitas cum rege treugas pacis ad certum tempus acceptasset, quod et ipsi, hortantes, facere deberent. Et sic decepti acceperunt treugas tamdiu, donec infra triduum parti adverse non intimarent, et cognita falsitate prefatis subdolis treugis renunciantes civitatem expensis optime munierunt.

Item trigesima die Junii, que fuit dominica proxima post Petri, rex Sigismundus in castrum Pragense infra missarum solemnia a clero processionaliter pulsatis campanis suscipitur. Et eodem die in planicie montis ex adverso sancte Crucis monasterii tentoria ad expugnandam Pragam, velut civitatem hereticam, extenduntur. Ad hunc itaque campi locum intranei et extranei, Bohemi, Moravi, et Theutonici Bavari, Misnenses, Australes, Suevi, Turingi, Slesite et Prussii, Slavi, Poloni, Turci et Hungari, archiepiscopi, episcopi, duces, comites, marchiones ac orbis terrarum principes, nobiles et ignobiles, clientes, civiles et rustici quottidie affluebant totam planiciem montis usque ferarum ortum, oboram, occupantes.

Ita quod estimacione veridica ad ducenta milia armatorum poterant estimari. Et hii omnes propter cruciatam contra Bohemos erectam, velut contra hereticos, innocentes tamen, necnon ad obtinendum a pena et culpa indulgencias ex mundi partibus advenerunt. Quottidie in vertice montis supra vineas stantes contra civitatem: ha! ha! hus! hus! Kaczer! Kaczer! prout canes ululabant. Et si quis a casu in manus eorum utriusque sexus pervenit Bohemus, eundem sine mora, nisi cito liberaretur, velud hereticum pertinacem sine omni audiencia comburebant.

Et quamvis plures alternantibus diebus in arena, que circa insulam ex oposito curie archiepiscopi est sita, preludia bellica cum Pragensibus committerent, nunquam sine notabili damno recedebant. Et quod non facile creditur, rustici tres vel 4 togati, nullo ferro armati, solis trituris bene ferratis X vel XX hostiliter invadebant, eosdemque supra capita ferrea fortissime percucientes in fugam verterunt, alios prosternendo, denique nec obstacula molendinorum rumpere nec eciam ipsa molendina comburere, licet sepissime attentassent, dei auxilio potuerunt, sed semper aut percussi aut nichil facientes confusi recesserunt.

Item cum rex sic potenter campum, ut prefertur, teneret et intenderet montem prope patibulum, Witkowa hora dictum, gentibus suis obsidere, ut velut tercio castro Pragam sic stringeret, ut nullus undique civitati Pragensi liber pateret victualium accessus, hec presciens Zizka, Thaboriensium capitaneus, non differens statim in supradicto monte deo per modum stube disposuit fieri lignea propugnacula, que parvulo fossato circumfodit et muro ex terra et lapidibus circumdedit, per quod quidem propugnaculum salus facta est Pragensi civitati, ita quod in eodem loco hostes miraculose prostrati amplius civitatem sic hostiliter invadere non attentarunt.